Политичката сцена во Република Северна Македонија, или Македонија, како што многумина од нас сè уште ја нарекуваат, е бурна, полна со пресврти, драми и, пред сѐ, длабока поделеност. Во тој вител, ретко која политичка партија успева да изгради не само поддршка, туку и вистинска, речиси сентиментална лојалност. Една од тие ретки појави е Социјалдемократскиот сојуз на Македонија (СДСМ).
Феноменот на СДСМ не е само во бројот на освоени гласови на избори, туку во длабоката, нераскинлива врска што ја имаат со голем дел од своето гласачко тело. Тие што го сакаат СДСМ, го сакале, го сакаат и, веројатно, ќе го сакаат. Тоа е љубов што трае, љубов која надминува многу разочарувања и контроверзии. Тоа е љубов кон еден бренд.
Кога зборуваме за СДСМ како „бренд“, не мислиме на комерцијален производ, туку на збир од историја, идеологија и симболика што ја дефинира неговата улога во државата. Како наследник на Сојузот на комунистите на Македонија (СКМ), СДСМ има историски корени во државотворноста и воспоставувањето на современата македонска држава. Оваа врска, иако контроверзна за дел од јавноста, за лојалните поддржувачи е темел на легитимитет – тие се државотворна партија.
Идеолошки, тие се позиционирани на левиот центар. Социјалдемократската платформа, која се залага за социјална правда, солидарност, поголеми права за работниците и социјална заштита, наоѓа плодна почва кај одреден сегмент од општеството. Нивната проевропска и проНАТО ориентација, дури и кога се спроведува со тешки компромиси како Преспанскиот договор, за нивните поддржувачи претставува единствен рационален пат кон иднината – излез од балканската изолација и зацврстување на државата.
Нема сомнеж дека владеењето на СДСМ, во сите негови фази (1990-ти, 2000-ти и последниот период), е проследено со огромни критики. Илјада и една маана.
Корупција и криминал: Како и кај секоја партија која долго владее, се појавуваат афери и сомнежи за злоупотреба на власта, што сериозно ја поткопува довербата.
Договори и идентитетски прашања: Преспанскиот договор и Договорот со Бугарија, иако ги отворија вратите на НАТО и ЕУ, предизвикаа длабока национална фрустрација и критики за „продажба на идентитетот“ – наратив кој силно се користи од политичките противници.
Економски политики: И покрај заложбите за зголемување на минималната плата и пензиите, граѓаните честопати се разочарани од темпото на економскиот развој и неефикасноста на јавната администрација.
Но, токму тука доаѓа моќта на брендот. За лојалниот гласач, овие маани често се гледаат низ поинаква призма:
Корупцијата? „Сите се исти, но овие барем ја отворија државата кон светот.“
Идентитетските прашања? „Мораше да се направи компромис за да не пропаднеме. Тоа е државничка одговорност, а не популизам.“
Економијата? „Тие се единствената сила што се бори за социјална правда, и покрај сите препреки.“
Лојалноста кон СДСМ често е вкоренета во длабоко убедување дека алтернативата е полоша, дека тие се мањето зло или, пак, дека тие се единствените кои ја водат државата по вистинскиот, прогресивен пат.
Оваа лојалност не е случајна, туку е резултат на континуирано инсистирање на вредностите кои се важни за нивното јадро:
- Постојано позиционирање како партија на модернизација, наспроти конзервативизмот и национализмот на другата страна.
- Фокус на ранливите категории, што создава чувство на грижа и солидарност.
- Акцентирање на слободата на медиумите, демократските процеси и борбата против автократијата, особено по периодот на „Заробена држава“ (2006-2017).
Заклучокот е дека СДСМ е многу повеќе од збир на политичари или изборна платформа. Тоа е политички бренд кој претставува еден столб од поделеното македонско општество. Бренд кој, и покрај сите грешки и разочарувања, е синоним за социјалдемократија, прозападна ориентација и државотворност за оние кои го поддржуваат.
Љубовта кон СДСМ е љубов кон таа идеја – идејата за европска, социјално-праведна и отворена Македонија. И сѐ додека таа идеја живее, нивните поддржувачи, и покрај 1001 маана, ќе продолжат да велат: „Тој што го сака СДСМ, го сакал, го сака и ќе го сака.“ Тоа е силата на брендот.
Пишува: Виктор Азманоски (Моја последна колумна)
